Αρχάνες χωριό του Ηρακλείου
Το χωριό Αρχάνες, βρίσκεται σε απόσταση 16χιλ. από το Ηράκλειο.
Παρατηρώντας τον κανείς από ψηλά, αντιλαμβάνεται πλήρως γιατί ο τόπος αυτός κατοικείται ήδη από τα ύστερα νεολιθικά χρόνια. Στα δυτικά του υψώνεται το ιερό βουνό του Γιούχτα και τριγύρω ζώνεται από λοφώδεις εξάρσεις, από όπου πήγαζαν πολλές πηγές.
Πηγές με πλούσια νερά που σχημάτιζαν τον Καίρατο ποταμό (σημερινός Κατσαμπαδιανός) που υδροδοτούσε το γόνιμο κάμπο, συνέδεε τις Αρχάνες με το περίφημο ανάκτορο της Κνωσού και κατέληγε στη βόρεια ακτή του Ηρακλείου.
Το κατάφυτο κρητικό τοπίο που βλέπουμε σήμερα να αγκαλιάζει τον οικισμό, γεμάτο από αμπέλια, ελιές και κυπαρίσσια, δεν πρέπει να έχει αλλάξει πολύ από τους μινωικούς χρόνους. Αυτή η ωραία κωμόπολη με την εύφορη κοιλάδα χάρισε πλούτο στους κατοίκους της. Όταν οι Τούρκοι, μετά από 22 χρόνια πολιορκίας, κατάφεραν το 1669 να καταλάβουν τη βενετσιάνικη Candia (Ηράκλειο) έδωσαν τις Αρχάνες και τη γύρω περιοχή σαν δώρο στον A. Baroci, τον άνθρωπο που πρόδωσε την πόλη. Οι Αρχάνες έγιναν έδρα επαναστατών. Στα χρόνια της Κρητικής Πολιτείας, η πόλη ευημερούσε το κρασί, η σταφίδα και το λάδι εξάγονταν και έφερναν πλούτο στον τόπο.
Οι ευκατάστατοι Αρχανιώτες, θέλοντας να δείξουν την αγάπη και τη λαχτάρα τους για ένωση με την Ελλάδα, έχτιζαν νεοκλασικά σπίτια. Τοποθετούσαν στις προσόψεις των σπιτιών τους το αρχιτεκτονικό ρεύμα που εισήχθη στην ελεύθερη Ελλάδα. Έτσι, δημιουργήθηκε ένας μοναδικός οικισμός αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος. Ο οικισμός διασώθηκε ακέραιος. Εκτεταμένες πεζοδρομήσεις, γραφικά πλακόστρωτα σοκάκια, φανάρια και όμορφα αναπαλαιωμένα αρχοντικά, δίνουν στον επισκέπτη των Αρχανών τη δυνατότητα να κάνει ένα ταξίδι στο χρόνο. Τοιχογραφημένες χριστιανικές εκκλησίες συνυπάρχουν με κρήνες και πανέμορφα οικοδομήματα από την εποχή της Τουρκοκρατίας, των οποίων η ωραιότερη ήταν του Μουσταφά Ναΐλη πασά, με σιντριβάνια και κήπους. Στη βόρεια πλευρά της κοιλάδας βρίσκεται το γραφικό φαράγγι Παραδείσι που οι Τούρκοι ονόμαζαν Ακάρ Σουλάρ Νταγ (βουνό των τρεχάμενων νερών).
Εντός του ιδίου φαραγγιού στην τοποθεσία Πελεκητά βρίσκεται πηγή νερού της οποίας τα νερά διοχέτευσε το 1628 ο Φραντζέσκο Μοροζίνι στο Ηράκλειο. Η πηγή σήμερα αποξηράνθηκε λόγω των γεωτρήσεων που έγιναν στην περιοχή.
Στη θέση των αμπελώνων που στο παρελθόν έκαναν τις Αρχάνες διάσημες για το ροζακί και σουλτανί σταφύλι, σήμερα υπάρχουν μεγάλοι αμπελώνες που παράγουν εκλεκτά επιτραπέζια σταφύλια, τα οποία καταναλώνονται κυρίως από τις αγορές της Ευρώπης. Άλλα σημαντικά προϊόντα των Αρχανών είναι η σταφίδα, το κρασί και το ελαιόλαδο.
Ο οικισμός δε, είναι μια ιδιαίτερα ζωντανή κωμόπολη. Όμορφοι ξενώνες και γραφικές ταβέρνες και καφενεία με παραδοσιακή κουζίνα, είναι οι πόλοι έλξης για τους επισκέπτες της. Αναζητήστε τα μαγαζάκια που λειτουργούν στα σοκάκια της «παλιάς αγοράς», όπου θα βρείτε πλήθος από χειροτεχνίες και προϊόντα από ντόπιους μικροεπιχειρηματίες.
Δημοσίευση σχολίου