Δίκταμος ο Έρωντας της Κρήτης.

 Δίκταμος ο Έρωντας της Κρήτης.

Αστείρευτος ο πλούτος της κρητικής γης, καθώς σημειώνονται περίπου 2000 διαφορετικά είδη φυτών εκ΄ των οποίων τα 160 περίπου από αυτά είναι ενδημικά.

 Η Κρητική γη φημίζεται για την ποικιλία της σε βότανα τα οποία φύονται στις πλαγιές του Ψηλορείτη και στις υπόλοιπες ορεινές σειρές της Μεγαλονήσου. 

Το Δίκταμο (δίχταμος) είναι ένα ενδημικό φυτό που συναντάται στην Κρήτη και χρησιμοποιείται ως ρόφημα.  Είναι ένα μικρό φυτό με μήκος 30 έως 40 εκ., πολύ δυνατής οσμής και γεύσης, τα φύλλα του είναι σχετικά μικρά αλλά παχουλά, και καλύπτονται από χνούδι, τα άνθη του έχουν βιολετί χρώμα. Το όνομά του, το πήρε από την οροσειρά Δίκτη στο Λασίθι της Κρήτης στην οποία και βρισκόταν σε αφθονία. Βέβαια το θαυμάσιο αυτό βότανο, το οποίο είναι ένα αυτοφυές πολυετές φυτό, μπορούμε να το συναντήσουμε κατ’ ουσίαν στα περισσότερα βουνά της Κρήτης κυρίως σε απόκρημνα σημεία ενώ είναι πασίγνωστο από τα αρχαία χρόνια για τις ευεργετικές του ιδιότητες.  O Δίκταμος, λέγεται επίσης, έρωντας, σταθάρι, σταμνόχορτο, σταματόχορτο, στομαχόχορτο. Στη Μινωική Κρήτη και την Αρχαία Ελλάδα, ήταν ένα από τα σπουδαιότερα φαρμακευτικά φυτά.

Στην αρχαιότητα ο Κρητικός Δίκταμος ονομαζόταν και «αρτεμίδιο», δίνοντας στο φυτό το όνομα της θεάς που πλήγωνε με δηλητηριασμένα βέλη. Ωστόσο, σχεδόν όλοι ανεξαιρέτως οι συγγραφείς της εποχής εκθειάζουν την ικανότητα του φυτού αυτού να γιατρεύει τις πληγές και να αποβάλλει τα βέλη από το σώμα των ανθρώπων και των ζώων.

 Ο Διοσκουρίδης χρησιμοποιούσε το φυτό για να γιατρέψει τραύματα από πολεμικά όπλα και αναφερόταν συχνά σε ένα είδος κρασιού αρωματισμένου με δίκταμο. 

Ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι, τα αγριοκάτσικα που ζουν στα βουνά της Κρήτης, όταν τραυματιστούν, μασούν δίκταμο και το αποβάλλουν από το σώμα τους.

 Ο Βιργίλιος αναφέρει επίσης ότι η θεά Αφροδίτη έκανε καλά τον Αινεία με δίκταμο, που μάζεψε μόνη της από τα βουνά της Κρήτης. 

Ο Ιπποκράτης στα βιβλία του για τη «Μαιευτική και γυναικολογία» αναφέρει ότι κοπάνιζε δίκταμο σε ζεστό νερό, έτσι ώστε να βοηθήσει τις εγκύους να γεννήσουν.

 Η χάρη του Δίκταμου θα φτάσει μέχρι το Βυζάντιο, το οποίο θα εισάγει από την Κρήτη μεγάλες ποσότητες του φυτού για την παρασκευή κυρίως αλοιφών, ενώ οι Ευρωπαίοι τον Μεσαίωνα αρωμάτιζαν με αιθέριο έλαιο δίκταμου ηδύποτα όπως η βενεδικτίνη και η τραπιστίνη.

 Έρωντας ονομάστηκε γιατί Φέρεται να συμβολίζει την αγάπη και τον έρωτα, δεδομένου ότι παλιά, μόνο οι πιο ένθερμοι νέοι ερωτευμένοι σκαρφάλωναν στις πλαγιές και τα βαθιά φαράγγια της Κρήτης, προκειμένου να συλλέξουν τα άνθη του για τις αγαπημένες τους.

Συλλέγεται όταν βρίσκεται σε περίοδο ανθοφορίας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και χρησιμοποιείται για να προσδώσει άρωμα σε φαγητά και ποτά όπως το βερμούτ και το αψέντι, στην αρωματοποιεία, για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες.

Το άγριο δίκταμο της Κρήτης , λόγω της σπανιότητάς του, προστατεύεται με τη συνθήκη της Βέρνης και απαγορεύεται η συλλογή του στο Εθνικό Δρυμό του φαραγγιού της Σαμαριάς. 

Το δίκταμο είναι γνωστό για τις αναζωογονητικές του ιδιότητες. Χρησιμοποιείται ως τονωτικό αφέψημα για να καταπραΰνει τους πονοκεφάλους, τις νευραλγίες, τις στομαχικές διαταραχές, τις παθήσεις του συκωτιού. Χρησιμοποιείται επίσης για την αντιμετώπιση κυκλοφορικών και καρδιολογικών προβλημάτων. 

Για τις αντισηπτικές του ιδιότητες χρησιμοποιείται σε πυρετούς, γρίπες και κρυολογήματα. Η ρίζα του ως αλοιφή βρίσκει χρήση κατά της ισχιαλγίας, ενώ ο χυμός του καταναλώνεται μέσα σε κρασί για να θεραπεύσει τα δαγκώματα φιδιού.

Το δίκταμο καλλιεργείται παραδοσιακά στο χωριό Έμπαρος και σε γειτονικά του χωριά, στον νομό Ηρακλείου, αλλά πλέον μεμονωμένα και σε άλλες περιοχές της Κρήτης λόγω της αυξημένης ζήτησης του ως ρόφημα στη διεθνή αγορά.